Cháo ấu tẩu

Cháo ấu tẩu – đặc sản độc lạ ở Hà Giang 

Món cháo trở nên đặc biệt bởi có củ ấu tẩu, một loại củ chữa

đau nhức xương khớp và giải cảm.

Món ăn của đồng bào dân tộc Mông ở Hà Giang, được nấu từ củ ấu tẩu, có vị đắng nên còn gọi là cháo đắng. Củ ấu tẩu, còn gọi là ô đầu hay phụ tử, mọc ở vùng núi cao, khí hậu lạnh, có vị cay tê, tính nóng, có tác dụng chữa bệnh. Từ xưa, người Mông ngâm củ ấu tẩu để xoa bóp chân tay mỗi khi đau nhức hoặc dùng để giải cảm. Sau này người Mông chế biến thêm số gia vị, phụ gia, tạo nên món cháo mang nét đặc trưng của ẩm thực vùng cao nguyên đá. Ấu tẩu tuy là thuốc quý, nhưng thành phần lại chứa độc, có thể làm tê cứng chân tay, tắc nghẽn mạch máu, đông máu, thậm chí gây tử vong. Do đó, khi chế biến phải thận trọng, ngâm kĩ củ ấu tẩu trong nước vo gạo một đêm để giảm độc tính. Sau đó, rửa sạch, hầm khoảng bốn tiếng, tới khi củ chín mềm, bở tơi thành một loại bột sền sệt.

Cháo ấu tẩu là món ăn du khách nhất định phải thử khi đến Hà Giang. Ảnh: @zhuhubing

Nguyên liệu nấu cháo ấu tẩu đơn giản, nhưng qua bàn tay chế biến của đồng bào dân tộc nơi đây, nó đã trở thành một món ăn thơm ngon, độc đáo và bổ dưỡng. Người ta dùng gạo nếp cái hoa vàng và gạo tẻ thơm vo sạch, để ráo, chân giò lợn chặt miếng, rửa sạch, trộn lẫn nhau nấu nhuyễn trong bốn tiếng cùng với bột củ ấu tẩu. Khi nấu xong, cháo có màu nâu đặc trưng.

Các quán bán cháo thường chỉ mở vào buổi tối. Ảnh: @vancoco

Cháo luôn được đặt trên bếp than hồng để giữ được độ nóng. Khi ăn, cần kèm thêm một ít hành lá, tía tô, rau thơm, hạt tiêu, thịt lợn nạc băm nhỏ hoặc trứng gà. Cháo có vị đắng của củ ấu tẩu, vị ngọt bùi của chân giò, vị thơm của gạo nương. Vị của cháo khi ăn lần đầu hơi là lạ, khó ăn, nhưng từ từ, sẽ cảm nhận được vị ngọt, bùi của cháo.

Người dân địa phương còn cho thêm trứng gà non hoặc thịt để món cháo thêm bổ dưỡng. Ảnh: @beanie.vivi

Ngoài tác dụng giải cảm, cháo ấu tẩu còn giúp bồi bổ xương cốt, xua tan mệt mỏi, tạo giấc ngủ ngon vào ban đêm. Có lẽ vì thế mà món cháo ấu tẩu thường chỉ bán vào buổi tối. Với người dân và du khách đến Hà Giang, cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật. Buổi tối, khi các nhà dân đã lên đèn cũng là lúc các hàng cháo ấu tẩu tấp nập khách ra vào. Giữa đêm lạnh, ngồi thưởng thức từng thìa cháo bên cạnh bếp lửa bập bùng cũng là một cái thú, chỉ có được khi khám phá văn hóa ẩm thực trên mảnh đất Hà Giang.