Cao nguyên đá Đồng Văn, Miền đá Xám, Giai điệu cuộc sống trên Miền đá hay Hà Giang điểm hẹn nơi Cực Bắc là những biểu ngữ quen thuộc đối với du khách gần xa khi nói đến du lịch Hà Giang nói chung và Công viên địa chất toàn cầu UNESSCO Cao nguyên đá Đồng Văn nói riêng.
Có một Hà Giang khác lạ mỗi khi mùa xuân về, khi những mầu xanh của Ngô nhường chỗ cho các loài hoa khoe sắc tương phản trên một mầu đá xám đặc trưng. Công viên địa chất toàn cầu UNESSCO Cao nguyên đá Đồng Văn ngoài những giá trị địa chất, địa mạo độc đáo còn có những giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có.
Hàng năm sau những ngày vui xuân đầm ấm là lúc đồng các dân tộc trên vùng Công viên địa chất lại bắt tay vào một mùa vụ mới. Sau những hốc đá tại mèo là cảnh người nông dân cùng những con bò vàng khỏe mạnh đi những đường cầy giữa hốc đá khô khan để hy vọng có một mùa bội thu.
Tuy nhiên để cầy trên những nương đá, hốc đá là không hề đơn giản bời lẽ nơi đây diện tích chủ yếu là đá, đá chồng đá có những vùng còn được gọi là hoang mạc đá càng thách thức cho những nỗ lực của đồng bào để Mưu sinh trên miền đá.
Không chịu khuất phục khó khăn cùng với tính cần cù, thông minh đồng bào Mông đã tìm ra công thức để đúc ra những lưỡi cầy cứng hơn, thon gọn hơn để lướt trên những hốc đá, vườn đá một cách dễ dàng. Tất cả vì mầu xanh trên đá, cùng thành quả lao động qua nhiều năm tháng với những kinh nghiệm và quá trình đó gọi là Thổ canh trên hốc đá một tri thức đã được được đúc kết qua nhiều thế hệ. Với những giá trị về văn hóa và tri thức như vậy năm 2014 đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa Phi vật thể cấp quốc gia.
Ngọc Thắng
