Từ khi thành lập và đi vào hoạt động đến nay, các Hội Nghệ nhân dân gian (NNDG) trên địa bàn tỉnh có những đóng góp quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, vận động nhân dân xóa bỏ hủ tục, trở thành những nhân tố tích cực trong xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
 |
| Nghệ nhân xã Hồ Thầu (Hoàng Su Phì) thực hiện nghi lễ cúng Bàn Vương. |
Là tỉnh miền núi, biên giới với nhiều dân tộc sinh sống, Hà Giang có một kho tàng văn hóa truyền thống độc đáo, đậm đà bản sắc. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, nhiều văn hóa vật thể, phi vật thể, tín ngưỡng, phong tục tập quán tốt đẹp của các dân tộc có nguy cơ bị mai một. Bên cạnh đó, ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa vẫn còn tập tục lạc hậu, hoạt động tín ngưỡng không lành mạnh… Nhận thức rõ vai trò của các NNDG trong việc gìn giữ những nét đẹp văn hóa dân tộc, thông qua các nghệ nhân, qua tín ngưỡng tâm linh để bài trừ hủ tục, vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội, ổn định an ninh chính trị, BTV Tỉnh ủy đã chủ trương triển khai nhân rộng mô hình hoạt động Hội NNDG trong toàn tỉnh.
Đến nay, toàn tỉnh có 188 Hội NNDG cấp xã, 1 tổ chức hội cấp huyện với 9.088 hội viên. Các tổ chức hội đã phân nhóm (lĩnh vực) để đảm bảo hoạt động hiệu quả hơn, phù hợp với vai trò từng hội viên, trong đó tập trung vào 3 lĩnh vực: Tín ngưỡng dân gian; phát huy, giữ gìn bản sắc văn hóa dân gian; truyền dạy và làm nghề truyền thống.
Trong lĩnh vực tín ngưỡng dân gian, toàn tỉnh có 3.528 hội viên, chiếm 38,82% tổng số hội viên của Hội NNDG. Đa số các hội viên lĩnh vực này là thầy cúng, thầy mo, thầy tạo… Là những người có uy tín trong cộng đồng dân cư, các nghệ nhân đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân xóa bỏ tập tục lạc hậu trong ma chay, cưới xin. Ông Hạng Chẩn Mìn, Chủ tịch Hội NNDG xã Thanh Vân (Quản Bạ) chia sẻ: Tôi cùng các nghệ nhân tích cực vận động bà con thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang, xóa bỏ tình trạng ma chay kéo dài, không cúng khi ốm đau, nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, vận động không sinh nhiều con. Nhờ đó, tỷ lệ gia đình văn hóa, thôn văn hóa trên địa bàn xã ngày càng tăng. Ngoài ra, Hội NNDG xã còn quy định rõ tiền thù lao khi thực hiện các hoạt động tín ngưỡng, tâm linh để giảm gánh nặng kinh tế cho các gia đình.
Ở lĩnh vực giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, toàn tỉnh có 3.356 hội viên Hội NNDG. Đây là lực lượng nòng cốt trong việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện các hoạt động khai thác, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc. Các hội viên tích cực tham gia thành lập những câu lạc bộ, lớp dạy chữ nho, sáng tác thơ, nhạc, truyền dạy văn hóa dân gian. Đặc biệt, họ tích cực tham gia thực hiện Nghị quyết số 02 của BCH Đảng bộ tỉnh về đưa kỹ năng sống và văn hóa truyền thống vào giảng dạy trong trường học, trở thành lực lượng nòng cốt truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ, nhạc cụ, lễ hội truyền thống cho thế hệ trẻ.
Là địa phương duy nhất trong toàn tỉnh có Hội NNDG cấp huyện, đồng thời cũng là địa phương đi đầu trong thực hiện Đề án đưa kỹ năng sống và văn hóa truyền thống vào giảng dạy ở trường học; những năm qua, huyện Xín Mần luôn chú trọng phát huy vai trò của Hội NNDG. Đến nay, huyện có 18 hội, 820 nghệ nhân, đang triển khai thực hiện trên 100 mô hình truyền dạy văn hóa dân gian, dạy nghề truyền thống… Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Thị Hòa cho biết: Các hội viên Hội NNDG đều là những người có uy tín, có tiếng nói trong cộng đồng, vì vậy thông qua các nghệ nhân để tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với người dân là cách làm rất hiệu quả. Các hội viên cũng rất tích cực phối hợp cùng các nhà trường truyền dạy văn hóa truyền thống cho học sinh, giúp các em am hiểu phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc, tránh nguy cơ bị mai một bản sắc văn hóa truyền thống.
Tại Hội nghị sơ kết 5 năm triển khai Đề án số 05 của BTV Tỉnh ủy về nâng cao chất lượng hoạt động mô hình Hội NNDG, giai đoạn 2016 – 2020 diễn ra mới đây, Phó Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Mạnh Dũng khẳng định: Việc hình thành và hoạt động của Hội NNDG đã góp phần tích cực trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; giúp nhân dân thay đổi nhận thức, xóa bỏ các hủ tục, xây dựng đời sống văn hóa mới ở cơ sở, góp phần thúc đẩy KT – XH địa phương phát triển.
BHG
