Lạp sườn treo gác bếp

Món ăn được làm từ thịt lợn đen nửa nạc, nửa mỡ băm nhỏ và nhồi vào lòng non. Đây là món ăn truyền thống có từ lâu đời của nhiều dân tộc vùng Đông – Tây Bắc nói chung và Hà Giang nói riêng, thường được người dân bản địa làm trước dịp Tết vài ba tháng, treo trên gác bếp, dùng để ăn quanh năm. Để chế biến lạp sườn, các nguyên liệu được sử dụng gồm: thịt lợn nửa nạc nửa mỡ, lòng lợn non, hành, tỏi, muối, gia vị, mắc khén và rượu trắng. Đầu tiên, người ta chọn những đoạn lòng non và nhỏ của những con lợn ngon, sau đó rửa sạch bằng rượu trắng để mất mùi. Thịt được chọn để làm nhân lạp sườn là thịt thăn, nạc vai hoặc nạc mông. Thịt được bỏ bì, băm nhỏ và ướp gia vị. Đây là công đoạn đặc biệt nhất để lạp sườn có vị ngon và lạ. Ở Hà Giang, thịt được ướp với muối, đường, gia vị, hành băm phi thơm và hạt mắc khén. Sau khi gia vị ngấm đều, sẽ tiến hành nhồi lạp sườn. Trước hết, người ta lộn ngược lòng non ra và nhét một đầu vào phễu, thổi căng phồng lên như bong bóng. Tiếp đó, nhồi nhân đã ướp vào lòng non rồi buộc lại thành từng khúc khoảng 20 cm, thỉnh thoảng lấy kim châm giúp khí thoát ra, để giữ lạp sườn nguyên khối, không bị nứt vỡ. Sau đó, các khúc lạp sườn sẽ được đem phơi nắng hoặc hun liên tục trong vòng 12-14 giờ để thịt săn chắc lại rồi treo trên gác bếp khoảng 5 ngày cho ám mùi khói, nhiệt từ khói bếp sẽ làm lạp sườn thơm, chín một phần. Khi đã khô, phần lạp sườn sẽ chuyển dần sang màu cánh gián. Khi ăn, lạp sườn có thể để nguyên cả khúc hoặc cắt thành các khoanh vừa phải đem chiên. Đun mỡ trong chảo nóng già thì cho lạp sườn vào, đảo lên, thêm ít nước mắm, chút hành tươi. Sau khi lạp sườn chín thì mới thái lát. Khi ăn, có thể chấm với tương ớt hoặc mắm gừng. Lạp sườn Hà Giang có thể chế biến thành nhiều món ăn và để được rất lâu không hỏng. Lạp sườn vừa săn chắc, béo ngậy, vừa thơm mùi nắng của núi rừng quyện với mùi khói bếp, mùi thơm của hạt mắc khén tạo nên một hương vị khiến người ta ăn một lần sẽ nhớ mãi. Tại Hà Giang có nhiều cơ sở sản xuất lạp sườn, điển hình nhất là Hợp tác xã Hải Khang – số 107, tổ 13, thị trấn Việt Quang, huyện Bắc Quang. Lạp sườn treo gác bếp là sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng OCOP 4 sao của tỉnh Hà Giang năm 2020.