Những ngày tháng Ba, du khách từ khắp mọi miền đến với Hà Giang để đắm chìm trong khung cảnh nên thơ của miền đá khát nhưng bừng nở sắc hoa. Trải nghiệm đáng nhớ nhất có lẽ là hành trình trên cung đường Hạnh Phúc – con đường mà người dân Hà Giang gọi là “con đường của Máu và Hoa”.
Là tỉnh miền núi biên giới cực Bắc với địa hình phức tạp, Hà Giang có quần thể núi non hùng vĩ, hiểm trở, độ cao trung bình từ 800 – 1200m so với mực nước biển. Đặc biệt, vùng núi cao phía Bắc của tỉnh bị chia cắt mạnh, nhiều núi cao, vực sâu, độ dốc lớn, giao thông đi lại hết sức khó khăn. Năm 1958, Hội đồng Nhân dân tỉnh Hà Giang họp bàn về kế hoạch ba năm, trong đó chú trọng phát triển giao thông để nâng cao dân trí cho đồng bào miền núi. Tháng 3/1959, Đảng bộ tỉnh quyết định mở tuyến đường ô tô từ Thị xã Hà Giang lên Đồng Văn, Mèo Vạc theo sự chỉ đạo của Trung ương và Khu ủy Việt Bắc. Sau gần bảy tháng chuẩn bị, ngày 10/9/1959, công trình chính thức khởi công.
Hơn 1.200 thanh niên xung phong từ Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Nam Định, Hải Dương cùng hàng ngàn dân công vùng cao nguyên đá đã tham gia mở đường. Họ được chia thành từng đại đội, dựng lán trại dọc tuyến đường để làm việc trong điều kiện khắc nghiệt. Mùa hè cháy da, mùa đông lạnh cắt thịt, nước độc, muỗi rừng… nhưng với ý chí “Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền”, những con người kiên cường ấy đã bám trụ để mở đường. Không chỉ thi công, lực lượng thanh niên còn tuyên truyền, vận động nhân dân tin tưởng vào đường lối của Đảng, Nhà nước.
Sau hơn một năm thi công gian khổ, đoạn đường đầu tiên dài 60km từ Thị xã Hà Giang đến Tráng Kìm, Quản Bạ được thông xe trong niềm vui khôn xiết của đồng bào vùng cao. Từ đây, công trình tiếp tục mở rộng tới Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc. Khí thế thi đua lao động sôi nổi, mỗi ngày có những kiện tướng đục lỗ choòng, phá đá được vinh danh, khích lệ tinh thần toàn công trường. Nhà văn Nguyễn Tuân từng đến thực tế tại đây và viết: “Ai chưa đến công trường hãy đến thăm một lần cho biết. Đến mà xem tận mặt những anh hùng thanh niên”.
Càng lên cao, công việc càng gian nan. Đoạn dốc làng Viềng qua Yên Minh có đá cứng, vách núi cao, cua gấp, buộc phải kè đá thủ công để mở đường. Đỉnh Mã Pì Lèng là thử thách lớn nhất, khi đội thanh niên “Cơ Dũng” với hơn 30 thành viên đã treo mình trên vách núi cao 1.500m trong suốt 11 tháng để đục đá, tạo đường. Mỗi ngày, họ phải bám dây thừng, treo lơ lửng trên vách đá hàng trăm mét so với sông Nho Quế. Cơm nước được kéo lên bằng dây, sinh mạng của họ hoàn toàn phụ thuộc vào đôi tay và sợi dây mong manh giữa trời.
Gần sáu năm lao động bền bỉ, bằng sức trẻ và trí sáng tạo, hơn 1.200 thanh niên xung phong cùng 1.000 dân công đã hoàn thành “con đường Hạnh Phúc” nối Hà Giang với Đồng Văn, Mèo Vạc. Công trình vĩ đại này được tạo nên từ hơn hai triệu ngày công, ba triệu mét khối đất đá được đào đắp, di chuyển để khai thông 185km đường hiểm trở. 14 thanh niên xung phong đã hy sinh, mãi mãi nằm lại bên con đường Hạnh Phúc, tại nghĩa trang Thanh niên xung phong ở Yên Minh.
Ngày 10/3/1965, con đường Hạnh Phúc chính thức được khánh thành, trở thành biểu tượng về sức trẻ và tinh thần lao động kiên cường. Đây không chỉ là con đường giao thông mà còn là dấu ấn lịch sử về sự đoàn kết giữa các dân tộc, giữa miền xuôi với miền núi. Những bài học về sự hợp tác, phát huy nội lực vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay.
Để tưởng nhớ và tri ân thế hệ thanh niên xung phong tham gia mở đường Hạnh Phúc, năm 2017 tỉnh Hà Giang đã hoàn thành xây dựng Cụm tượng đài Thanh niên xung phong. Công trình làm bằng đá tự nhiên đẽo tạc, có chiều cao 12m, cả bệ là 16m, gồm: cụm tượng chính gồm 05 nhân vật thể hiện cho lực lượng Thanh niên xung phong các dân tộc của 8 tỉnh tự hào, hiên ngang chinh phục thiên nhiên, mở ra con đường hạnh phúc, và 03 bức phù điêu chạm khắc nổi thể hiện 3 nội dung: chia tay người thân lên biên cương cực Bắc xẻ đá núi vượt cổng trời; hình ảnh thể hiện sự gian khó khi mở đường và hình ảnh mở đường thắng lợi.
Thênh thang trên con đường Hạnh Phúc, mỗi du khách đều cảm nhận được hành trình gian khó của ngày hôm qua và sự đổi thay của Hà Giang hôm nay – một vùng đất yên bình, phát triển, chào đón bạn bè trong nước và quốc tế đến khám phá Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn, đồng thời hiểu thêm về những giá trị lịch sử hào hùng mà con đường này đã chứng kiến.
———————————
Liên hệ đặt tour và đặt vé:
Trung tâm TTXTDL Hà Giang
Số 200 Trần Phú, TP Hà Giang
