Mã Pí Lèng được du khách xếp vào nhóm “tứ đại đỉnh đèo” của vùng núi phía Bắc Việt Nam, cùng với Đèo Ô Quy Hồ, Đèo Khau Phạ và Đèo Pha Đin. Đèo Mã Pí Lèng hay đèo Mã Pì Lèng (theo âm tiếng H’Mông là Mả Pí Lèng, còn đọc là Mã Pỉ Lèng), là đèo trên quốc lộ 4C ở vùng đất xã Pải Lủng và Pả Vi huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang, Việt Nam.
Nằm trên con đường Hạnh Phúc, nơi giao nhau giữa thị trấn Đồng Văn (huyện Đồng Văn) và thị trấn Mèo Vạc (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang), đỉnh Mã Pì Lèng hiện lên thật hùng vĩ giữa đất trời. Mã Pì Lèng mùa nào cũng đẹp, nhưng để ngắm trọn những áng mây bồng bềnh phiêu lãng ở đỉnh Mã Pì Lèng không dễ chút nào. Thời gian lý tưởng nhất để săn mây ở đỉnh Mã Pì Lèng rơi vào cuối tháng 7 đầu tháng 8, khi ấy, khung cảnh ở đây đẹp đến ngây người.
Những áng mây lúc này đang nằm dưới ngay chân núi. Bạn sẽ được chiêm ngưỡng một màn trình diễn mây đầy nghệ thuật. Mây lúc này trôi rất nhẹ, bắt đầu từ dưới chân núi, lượn tròn theo ngọn núi và di chuyển lên đỉnh núi và vụt bay theo gió trời.
Di chuyển tiếp theo con đường Hạnh Phúc bạn sẽ thấy những ngôi nhà của người Mông nấp sau những tầng mây lượn.
Vào lúc 6 giờ sáng, mặt trời đã bắt đầu ló rạng. Những tia nắng xuyên qua những tầng cây, xuyên qua những áng mây, cảnh đẹp tựa chốn bồng lai tiên cảnh.
Con đường Hạnh Phúc bây giờ thành con đường ước mơ của biết bao người, khi mà bên phải là núi, bên trái là vực, những áng mây cuộn tròn dưới vực, bồng bềnh, tưởng chừng như giang cánh tay ra là đã chạm được mây rồi.
Nơi săn mây đẹp nhất có lẽ nằm ở đỉnh Mã Pì Lèng, bên dưới chính là sông Nho Quế uốn lượn. Vào buổi sáng sớm, sông Nho Quế chợt e thẹn trong làn mây mờ ảo.
Mây ở Mã Pì Lèng tan rất nhanh, vì vậy, nếu không có duyên thì sẽ rất khó gặp được cảnh mây ở nơi này. Từ đỉnh Mã Pì Lèng, bạn sẽ nhìn thấy những ngôi nhà của người Mông nằm cạnh dòng sông Nho Quế, trông thật yên ả, thanh bình.
Từ đỉnh Mã Pì Lèng, nhìn sang bên hướng phải, những đỉnh núi nhấp nhô với những làn mây đang cuồn cuộn lại càng khiến cho bạn thêm đắm đuối.
Trên đỉnh Mã Pì Lèng, bạn cứ thế mà hít căng lồng ngực không khí thanh mát của đất trời, ngắm nhìn cái vời vợi của núi cao, thăm thẳm của vực sâu, những áng mây trôi bồng bềnh lãng du. Trong khoảnh khắc ấy, bạn tưởng như mình là cánh chim tự do, đắm mình trong vẻ đẹp kỳ bí mà thiên nhiên ban tặng.
Đèo được đặt tên theo bản Mả Pì Lèng xã Pải Lủng khi mở đường hồi những năm 1960, trong đó giới chức quản lý cung đường đã sửa đổi “Mả” thành “Mã” để thuận nghe nói trong tiếng phổ thông. Mả Pí Lèng (馬鼻梁) là tên gọi theo tiếng H’Mông, chỉ sống mũi con ngựa. Có ý kiến gán nghĩa bóng cho tên gọi này chỉ sự hiểm trở bậc nhất của đỉnh núi, nơi những con ngựa cái leo lên đến đỉnh trụy thai mà chết, nơi dốc cao đến mức con ngựa đi qua phải tắt thở, hoặc đỉnh núi dựng đứng như sống mũi con ngựa. Ngoài ra một số người giàu trí tưởng tượng thì thêu dệt tên đèo là “Máo Pì Lèng”, nghĩa là “sống mũi con mèo”. Những ý kiến này không có cơ sở, vì cung đường mới chính thức mở hồi năm 1960, và người H’Mông không nuôi mèo mà con vật thân thiết với họ là con ngựa, cũng như ở đây chưa có con ngựa nào chết vì leo cao cả.
